这里介绍一下分圆多项式的定义以及重要的性质。
首先,我们考虑多项式
x
n
−
1
x^{n}-1
xn−1。根据复变函数内容,这个多项式的复因式分解是显然的:
e
2
π
i
k
/
n
e^{2 \pi i k/n}
e2πik/n,
1
≤
k
≤
n
1 \leq k \leq n
1≤k≤n。于是就有:
x
n
−
1
=
∏
k
=
1
n
[
x
−
e
2
π
i
k
/
n
]
.
x^{n}-1=\prod_{k=1}^{n}\left[x-e^{2 \pi i k/n}\right] .
xn−1=k=1∏n[x−e2πik/n].
我们看一个简单的性质。在上面的因式分解里,有一项是
x
−
1
x-1
x−1, 当
n
n
n 为偶数时还有一项是
x
+
1
x+1
x+1。其他的因子两两共轭:
[
x
−
e
2
π
i
k
/
n
]
[
x
−
e
−
2
π
i
k
/
n
]
=
x
2
−
2
x
cos
2
π
k
n
+
1
[x-e^{2 \pi i k/n}][x-e^{-2 \pi i k/n}]=x^{2}-2 x \cos \frac{2 \pi k}{n}+1
[x−e2πik/n][x−e−2πik/n]=x2−2xcosn2πk+1
分圆多项式和这个 e 2 π i k / n e^{2 \pi i k/n} e2πik/n是有很大关系的。
我们记
(
a
,
b
)
(a, b)
(a,b) 是
a
a
a 和
b
b
b 的最大公因数,于是有
E
n
=
{
k
:
1
≤
k
≤
n
,
(
k
,
n
)
=
1
}
.
E_{n}=\{k: 1 \leq k \leq n,(k, n)=1\} .
En={k:1≤k≤n,(k,n)=1}.
这个 E n E_n En 就是所有和 n n n 互素的元素的集合。 E n E_n En 的元素个数是欧拉函数 ϕ ( n ) \phi(n) ϕ(n)(定义如此)。于是可以构建下面所述的 Φ n \Phi_{n} Φn:
Φ
n
(
x
)
=
∏
k
∈
E
n
[
x
−
e
2
π
i
k
/
n
]
\Phi_{n}(x)=\prod_{k \in E_{n}}\left[x-e^{2 \pi i k/n}\right]
Φn(x)=k∈En∏[x−e2πik/n]
(注意
Φ
n
\Phi_{n}
Φn 和
ϕ
(
n
)
\phi(n)
ϕ(n)的差别,哪个是分圆多项式?哪个是欧拉函数? )
显然
Φ
n
\Phi_{n}
Φn 是首一多项式,次数为
ϕ
(
n
)
\phi(n)
ϕ(n)。不妨看一些例子:
n
=
1
:
E
1
=
{
1
}
,
Φ
1
(
x
)
=
x
−
1.
n=1: \quad E_{1}=\{1\}, \Phi_{1}(x)=x-1 .
n=1:E1={1},Φ1(x)=x−1.
n
=
2
:
E
2
=
{
1
}
n=2: \quad E_{2}=\{1\}
n=2:E2={1} ,
Φ
2
(
x
)
=
x
+
1
\Phi_{2}(x)=x+1
Φ2(x)=x+1.
n
=
4
:
E
4
=
{
1
,
3
}
n=4: \quad E_{4}=\{1,3\}
n=4:E4={1,3},
Φ
4
(
x
)
=
(
x
−
i
)
(
x
+
i
)
=
x
2
+
1.
\Phi_{4}(x)=(x-i)(x+i)=x^{2}+1 .
Φ4(x)=(x−i)(x+i)=x2+1.
如果
p
p
p是素数,那么
Φ
p
(
x
)
=
x
p
−
1
x
−
1
=
1
+
x
+
⋯
+
x
p
−
1
.
\Phi_{p}(x)=\frac{x^{p}-1}{x-1}=1+x+\cdots+x^{p-1} .
Φp(x)=x−1xp−1=1+x+⋯+xp−1.
证明是显然的。因为
E
p
=
{
1
,
2
,
.
.
.
,
p
−
1
}
E_p = \{1,2,..., p-1\}
Ep={1,2,...,p−1},而
e
0
=
1
e^0 = 1
e0=1。
令
n
=
n
1
d
n=n_{1} d
n=n1d。那么
Φ
d
(
x
)
=
∏
{
[
x
−
e
2
π
i
k
/
n
]
:
1
≤
k
≤
n
,
(
k
,
n
)
=
n
1
}
.
\Phi_{d}(x)=\prod\left\{[x-e^{2 \pi i k/n}]: 1 \leq k \leq n,(k, n)=n_{1}\right\} .
Φd(x)=∏{[x−e2πik/n]:1≤k≤n,(k,n)=n1}.
证明。根据定义,
Φ
d
(
x
)
=
∏
r
∈
E
d
[
x
−
e
2
π
i
r
/
d
]
\Phi_{d}(x)=\prod_{r \in E_{d}}[x-e^{2 \pi i r/d}]
Φd(x)=∏r∈Ed[x−e2πir/d]。那么现在
r
/
d
=
(
n
1
r
)
/
n
r / d=\left(n_{1} r\right) / n
r/d=(n1r)/n 并且
(
r
,
d
)
=
1
(r, d)=1
(r,d)=1 当且仅当
(
n
1
r
,
n
)
=
n
1
\left(n_{1} r, n\right)=n_{1}
(n1r,n)=n1。 而且
r
≤
d
r \leq d
r≤d 当且仅当
n
1
r
≤
n
n_{1} r \leq n
n1r≤n. 于是只需要把
k
=
n
1
r
k=n_{1} r
k=n1r代入就可以了。
对于任意的
n
≥
1
n \geq 1
n≥1,
x
n
−
1
=
∏
d
∣
n
Φ
d
(
x
)
.
x^{n}-1=\prod_{d \mid n} \Phi_{d}(x) .
xn−1=d∣n∏Φd(x).
证明。 对所有满足
1
≤
k
≤
n
1 \leq k \leq n
1≤k≤n 的
k
k
k,都有
(
k
,
n
)
=
n
1
(k, n)=n_{1}
(k,n)=n1,其中
n
1
n_{1}
n1 是某个最大公约数。 于是在
d
d
d 取遍
n
n
n 的公约数的时候
n
1
=
n
/
d
n_{1}=n / d
n1=n/d。所以
∏
d
∣
n
Φ
d
(
x
)
=
∏
k
=
1
n
[
x
−
e
(
k
/
n
)
]
=
x
n
−
1.
\prod_{d \mid n} \Phi_{d}(x)=\prod_{k=1}^{n}[x-e(k / n)]=x^{n}-1 .
d∣n∏Φd(x)=k=1∏n[x−e(k/n)]=xn−1.
(本质上就相当于从遍历
d
d
d 变成遍历
n
1
n_1
n1 然后用3的结论)
对于
n
≥
2
n \geq 2
n≥2,
∏
{
Φ
d
(
x
)
:
d
∣
n
,
d
>
1
}
=
1
+
x
+
⋯
+
x
n
−
1
.
\prod\left\{\Phi_{d}(x): d \mid n, d>1\right\}=1+x+\cdots+x^{n-1} .
∏{Φd(x):d∣n,d>1}=1+x+⋯+xn−1.
Proof. 相当于除以
Φ
1
\Phi_1
Φ1。
类似的讨论可以得到:
∏
{
Φ
d
(
x
)
:
d
∣
n
,
d
∤
m
}
=
x
n
−
1
x
m
−
1
.
\prod\left\{\Phi_{d}(x): d \mid n, d \nmid m\right\}=\frac{x^{n}-1}{x^{m}-1} .
∏{Φd(x):d∣n,d∤m}=xm−1xn−1.
(刨掉
d
∣
m
d \mid m
d∣m的相关内容)
推论:
如果
p
p
p是素数,那么
Φ
p
k
(
x
)
=
y
p
−
1
y
−
1
=
1
+
y
+
⋯
+
y
p
−
1
,
\Phi_{p^{k}}(x)=\frac{y^{p}-1}{y-1}=1+y+\cdots+y^{p-1},
Φpk(x)=y−1yp−1=1+y+⋯+yp−1,
其中
y
=
x
p
k
−
1
y=x^{p^{k-1}}
y=xpk−1。特殊地,
Φ
2
k
(
x
)
=
x
2
k
−
1
+
1
\Phi_{2^{k}}(x)=x^{2^{k-1}}+1
Φ2k(x)=x2k−1+1.
在4里边取
m
=
p
k
−
1
m=p^{k-1}
m=pk−1 和
n
=
p
k
n=p^{k}
n=pk。因为是素数的幂,所以同时满足
d
∣
n
d \mid n
d∣n 和
d
∤
m
d \nmid m
d∤m 的只有
n
=
p
k
n=p^k
n=pk。